Việc dùng hóa chất để hô biến thịt lợn thành thịt bò đã được biết đến từ lâu. Với những người có kinh nghiệm, thì không quá khó khăn để nhận ra đâu là thịt bò và đâu là thịt lợn. Nhưng với thịt bò khô đã được “nhào nặn” ra thành phẩm, việc phân biệt lại khó khăn hơn nhiều. Bởi màu sắc và hương vị của thịt đã được các cơ sở chế biến thực phầm sử dụng hương liệu và hóa chất để thay đổi giống hệt thịt bò thật.
Sẽ chẳng có gì mới để bàn nếu như không có những cơ sở chế biến thực phẩm vẫn đang từng ngày sử dụng những hóa chất độc hại để tạo mùi vị và màu sắc cho thịt lờn giống thịt bò. Nhưng nguy hiểm hơn nguyên liệu để làm bò khô lại là lợn sề, heo chết.
Trong vai một người cần mua bò khô số lượng lớn để nhập hàng ra Hà Nội bán Tết, tôi tìm gặp một đầu nậu thị bò khô tên Q. trên địa bàn quận Tân Bình để đặt hàng. Được người quen giới thiệu trước, tôi không ngại ngần đặt vấn đề luôn là đang cần một lượng lớn bò khô dạng miếng, dạng viên giá rẻ để bán Tết. Mặc dù được giới thiệu trước nhưng người này vẫn tỏ thái độ dò xét khi tôi nhắc đến loại hàng giá rẻ.
Sau khi gọi điện cho người giới thiệu tôi, Q. tỏ ra cởi mở hơn: “Em thông cảm, làm chẳng được bao nhiêu mà nhỡ bị kiểm tra phiền lắm. Anh chỉ bán cho mối quen thôi nên phải hỏi cho chắc chắn.” Với giọng tự tin, Q giới thiệu: “Em lấy hàng ở chỗ anh thì cứ yên tâm. Muốn bao nhiêu cũng có, mà giá ở chỗ anh là rẻ nhất rồi. Hàng anh bao từ Đồng Nai lên đảm bảo không có hàng Tàu (Trung Quốc).”
Đúng là hàng Việt Nam nhưng chất lượng lại không hề cao.
Khi tôi tỏ ý thắc mắc vì giá một kg khô bò các loại chỉ từ 170 tới 250 ngàn đồng trong khi giá thịt bò tươi trên thị trường loại bình thường cũng đã lên tới 130 ngàn đồng 1 kg. Q. giải thích: “Chỗ anh K. giới thiệu qua thì chắc cũng biết, nói là khô bò thế thôi chứ thực ra là thịt heo. Mấy cơ sở người ta thêm phẩm màu, hóa chất vào để chế biến thành thịt bò. Mà anh đảm bảo không nhận ra được đâu. Em không tin anh đưa hàng mẫu cho em coi. 80% hàng trên thị trường là loại này, chứ ai thừa tiền mà mua hàng tính tiền triệu hả em.”
Theo lời người giới thiệu, thịt lợn dùng để làm bò khô chủ yếu là thịt heo chết gồm nhiều nguồn khác nhau như: lợn chết bệnh, lợn nái sề,… được lấy từ nhiều nơi, nhưng đa phần là từ các trại chăn nuôi quy mô lớn được bán chui cho các đầu nậu.
Sau khi mua thịt lợn nạc từ đây, các cơ sở chế biến phân loại thịt để làm thịt bò khô dạng sợi, miếng và viên theo độ lớn nhỏ và dày mỏng của miếng thịt lợn. Công đoạn tiếp theo là ướp hàn the để thịt có độ tươi và săn. Cho nhiều hàn the thì thịt heo sẽ săn chắc gần như thịt bò. Sau đó thịt nguyên liệu được trộn thêm một loạt hóa chất không rõ nguồn gốc như chất làm màu, làm dai,… được chủ cơ sở mua về để có màu sắc và hương vị như thịt bò khô thật. Nếu là thịt lợn sề thì hóa chất sử dụng không nhiều nhưng là thịt heo chết thì để chế biến cần rất nhiều hóa chất. Tiếp theo thịt sẽ được đưa vào chế biến qua các công đoạn như ép nước, sấy khô,…. Khi xuất xưởng, tùy vào yêu cầu của chủ hàng mà các chủ xưởng sẽ trộn thêm vào đó một lượng khô bò thật để đánh lừa khách hàng.
Điều đáng nói là tất cả các khâu chế biến đều được làm trong các khu xưởng mất vệ sinh và không hề có sự kiểm tra nào về vệ sinh thực phẩm. “Nếu không phải người làm ra thì không thể biết được đâu là khô bò thật đâu là khô bò làm từ thịt lợn. Bởi vì, thịt được ngâm ủ hóa chất rất kỹ nên rất khó nhận ra. Làm ở đấy một thời gian dài, mà anh còn không biết đó là chất gì vì chúng toàn được đựng trong bao tải trắng, cái nào có chữ thì cũng toàn chữ Trung Quốc. Bây giờ, các loại khô bò thật ít lắm, làm thế này mới có lời chứ thịt bò tăng giá chóng mặt thế kia nếu làm đúng hàng sạch sẽ thì chỉ có lỗ thôi,” một đầu nậu chia sẻ. “Tuy nhiên, thịt bò thường dai hơn nên cho dù làm khô thì khi kéo cũng khó đứt vụn hơn thịt lợn. Khi nếm thử thì thịt bò thật có độ đậm, ngọt và dai hơn hẳn khi nhai so với thịt heo giả bò,” anh này khẳng định.
Không chỉ làm giả khô bò từ thịt lợn mà với quy trình chế biến mất vệ sinh, sử dụng nhiều hóa chất độc hại và nguồn thịt lợn chết làm nguyên liệu, những gói khô bò đang từng ngày được sản xuất và đem ra thị trường tiêu thụ với số lượng lớn. Điều này không chỉ đánh lựa người tiêu dùng có nhu cầu thưởng thức khô bò mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe của không ít người sử dụng sản phẩm này.
Lựa chọn cẩn thận và mua hàng ở các cơ sở có uy tín sẽ đảm bảo hơn về chất lượng khô bò.