Món ăn ngày Tết ba miền
Nếu miền bắc có thịt đông do khí hậu ngày Tết ở miền bắc rất lạnh (thịt chân giò được nấu và cho gia vị vào để có vị nhạt hơn kho và mặn hơn luộc), miền trung có thịt phay hai đầu (thịt đùi luộc và cuốn khéo thế nào để khi chín và cắt ra, miếng thịt đều có da ở hai đầu) thì miền nam lại có loại thịt thấu (thịt luộc ngâm trong nước mắm đường).
Miền bắc hay dùng cá thu nướng để kho ăn dần mấy ngày Tết, cá thu kẹp nẹp tre nướng thơm vàng, kho chung với chút thịt ba chỉ, vài gióng mía hay chút trà xanh, sau khi kho, thịt cá chắc mà mềm (vì đã thấm mỡ từ miếng ba chỉ), lại thơm thơm mùi trà và dìu dịu của mía (chứ không phải vị ngọt của đường). Trong khi đó, miền trung lại kho cá với măng, cho cay quắn lưỡi để ăn cùng với rau sống, miếng măng giòn, thấm vị cay của ớt và vị ngọt của con cá nục. Còn miền nam thì lại dùng con cá lóc, một loại cá sẵn có ở đồng bằng Nam Bộ để kho.
Làm gì thì làm, nấu sao thì nấu, các bà nội trợ cũng khôn khéo pha chế để các món ăn nặng chất dầu mỡ, khó tiêu này ăn kèm với dưa cải muối chua, củ kiệu, củ hành cho dễ tiêu thực. Bởi thế cho nên lúc nào cũng có một đĩa dưa hành muối đi với đĩa bánh chưng trong mâm cỗ Xuân của người bắc, hay đĩa củ kiệu chua ngọt trong bàn nhậu của người miền nam, và lát nghệ vàng tươi trong đĩa thịt kho của người miền trung.
Không dám bàn luận nhiều về các món ăn, xin được nêu món kho khá đặc trưng của ba miền trong mấy ngày Tết:
Thịt bò kho quế miền bắc
Những miếng thịt bò nạm không dày lắm nhưng rất ngon, ướp với chút nước cốt tỏi, chút mắm muối rồi cho thịt ba chỉ cắt mỏng vào giữa, cuộn tròn lại, dùng lạt buộc chặt rồi chiên sơ trước khi cho vào nồi kho. Thả miếng thịt vào nồi nước sôi đã có sẵn xì dầu, chút đường và một miếng quế nhỏ rang thơm, nấu cho đến khi thịt mềm thì vớt ra, để nguội. Bỏ lạt và cắt thành khoanh, miếng thịt bò mềm mà chắc chứ không nát, lẫn vào mầu nâu của thịt bò là mầu trắng của mỡ heo, trong trong của lớp da heo, ăn kèm với bánh chưng hay cơm nếp thì thật là không có gì ngon bằng.
Món này thường được chuẩn bị từ ngày hai mươi chín Tết để kịp cúng trưa Ba mươi và mấy ngày Tết. Ngày thường không sẵn dưa hành ăn kèm thịt bò kho thì có thể thay bằng một đĩa gừng cắt sợi nhuyễn.
Giò heo hon miền trung
Món này được làm từ thịt chân giò (giò heo), có mầu vàng nghệ, ăn vào thơm thơm và mềm, rất được ưa dùng trong những ngày Tết ở miền trung. Thịt giò cắt miếng vuông bằng đốt tay cái ướp chung với nghệ tươi giã nát, nước mắm, muối, đường và nhất là không được thiếu chút ruốc Huế cho đậm đà. Rồi cứ việc đảo cho săn, cho chút nước xâm xấp, kho riu riu cho đến khi thịt mềm, cho thêm đậu phộng luộc chín, bóc vỏ; ai thích ăn cay có thể gia thêm chút ớt bột, hay sau khi thịt chín, cho vào trái ớt giã nhuyễn, mà nhớ là không được quên chút sả giã thật nhuyễn. Cơm nóng, ăn kèm miếng thịt hon, lại thêm chút măng muối, hay lùa chút canh chua măng nấu cua thì ngon làm sao, dù khi ăn xong, có thể nước mắt dàn dụa vì cay.
Cá kho nước dừa miền nam
Cá lóc tươi làm sạch sẽ, ướp chút muối, đường, nước cốt chanh cùng với ít thịt ba rọi cắt to bằng ba ngón tay cũng ướp như cá, đem phơi nắng khoảng một tiếng rồi lấy vào kho. Thịt cá và thịt heo đã thấm gia vị được thả vào nồi nước dừa tươi đang sôi có cho nước mắm ngon, cứ kho riu riu cho đến khi cá chín, thịt heo mềm rục, nước trong nồi trở mầu vàng nâu là nồi cá đã đạt. Lấy ra, bẻ miếng cá, khỉa một ít thịt cho vào cái bánh tráng đã để sẵn ít rau sống, các loại rau thơm, chút bún, ít dưa giá, kiệu chua, cuộn lại, chấm với chính nước cá kho thì ngon hết biết. Cá chẳng còn mùi tanh, thịt lại mềm béo ngậy trong miệng, cái ngon này đưa đẩy cái ngon kia.
NTST